खोडमाशी
प्रौढ माशी आकराने लहान, चकदार काळया रंगाची असते. फक्त पाय, स्पर्शिका व पंखाच्या शिरा फिकट तपकिरी असतात. मादी माशी पानामध्ये वरच्या बाजूस अंडी घालते. अळी पान पोखरुन शिरेपर्यत पोहचून शिरेतून पानाच्या देठामध्ये शिरते. त्यानंतर खोडामध्ये शिरते. अशाप्रकारे अळी आतील भाग खात जमिनीपर्यंत पोहचते. झाड मोठे झाल्यावर वरुन या किडीचा प्रादुर्भाव जाणवत नाही. फक्त जमिनीजवळ खोडातून प्रौढ माशी निघाल्यास खोडाला छिद्र दिसते. त्यामुळे झाडाच्या वाढीवर विपरित परिणाम होतो. फुले व शेंगा कमी लागतात. खोडमाशीचा प्रादुर्भाव रोपावस्थेत झाल्यावर पूर्ण झाड वाळून जाते, त्यामुळे मोठया प्रमाणात नुकसान होते.
चक्री भुंगा
या किडीचा प्रौढ भुंगा फिकट तपकिरी रंगाचा असतो. त्याचे समोरचे पंख खालच्या बाजूने एक तृतीयांश ते अर्धा भाग काळया रंगाचे असतात. मादी भुंगा पानाचे देठ, खोड यावर दोन खापा करून त्यामध्ये अंडी घालते. लहान अळी पांढया रंगाची आणि पूर्ण वाढ झालेली अळी पिवळी व गोलाकार असते. अळीच्या डोक्याची मागील बाजू थोडी मोठी असते. अंडयातून अळी निघाल्यानंतर ती पानाचे देठ, खोड पोखरत खाली जमिनीकडे जाते. त्यामुळे खापेच्या वरील भाग सुकून नंतर वाळतो. चक्री भुंग्याच्या प्रादुर्भावामुळे शेंगा कमी लागतात व त्या पूर्ण भरत नाहीत. तसेच पीक काढणीच्यावेळी खापा केलेल्या जागून खोड तुटून पडते, त्यामुळे देखील नुकसान होते.
ज्याठिकाणी चक्रीभुंगा आणि खेाडमाशीचा प्रादुर्भाव मोठया प्रमाणात येतो अशा ठिकाणी पेरणीचे वेळेस फोरेट 10 टक्के दाणेदार 10 किलो प्रति हेक्टर जमिनीत ओल असताना टाकावे.
नियंत्रण फवारणी उपाय:
1) क्लोरॅट्रानीलीप्रोल 18.5 एससी किंवा 3 मिली किंवा
2) थायक्लोप्रीड 21.7 एससी 15 मिली किंवा
3) इथिऑन 50 ईसी 30 मिली
वरील पौकी एक प्रती 10 लिटर पाण्यामंध्ये फवारणी करावी.
